شنبه 10 مهره 1395

جوشکاری و الزامات آن در هات تپ

عملیات هات تپ یا انشعاب خطوط لوله مجموعه‌ای از فرایندها را تشکیل می‌دهند که هر کدام بخودی خود مستلزم تدوین دستورالعمل‌ها و به کارگیری نیروهای کارآزموده و متبحر جهت اجرای عملیاتی دستورالعمل‌ها می‌ باشد. جوشکاری خطوط لوله یکی از فرایندهای کلیدی در هات تپ می‌باشد، چرا که جوشکاری روی خطوط لوله زنده و در زمانی انجام می‌شود که لوله حاوی سیال است. از این رو درک شرایط و به کارگیری نفدرات مطمئن و کارآزموده جهت انجام جوشکاری ضروری است.

جوشکاران در مراحل ساخت اسپلیت تی در واقع جوشکاری روی خطوط لوله زنده نداشته و فرایند ساخت اتصال معمولا در محیطی دور از محل انجام عملیات هات تپ انجام می‌شود. در این مرحله آن‌چه حائز اهمیت است اتصال مناسب  واستاندارد قطعات اسپلیت تیدر فرایند جوشکاری است. تیم طراحی و مهندسی باید با لحاظ کردن جنس لوله و فشار سیال دستورالعملی تدوین کند که پاسخگوی شرایط فنی باشد. تعداد پاس‌های جوش، نوع الکترود مورد استفاده، نوع فلنج و ... همگی در تدوین این دستورالعمل دخیل‌اند.

با وجود شرایط متفاوت لوله‌ها و اتصالات، و سیال درون لوله برخی نکات کلی و عام در خصوص هر نوع جوشکاری اتصال اسپلیت تی روی لوله وجود دارند که برخی از آن‌ها را می‌توان به این شرح برشمرد. پیش از همه باید از روش جوشکاری و الکترودی استفاده کرد که هم با جنس لوله و هم جنس اتصال همخوانی داشته باشد. در غیر این صورت جوشکاری و اتصال بوقوع نمی‌پیوندد. در صورتی که اتصال از طریق جوشکاری امکان نداشته باشد باید از اتصالاتی نظیر اسپلیت تی مکانیکی بهره برد. نکته‌ی بعد ضرورت انجام عملیات پیش حرارتی بمنظور دفع رطوبت روی لوله است. آن بخش از لوله که اتصال اسپلیت تی روی آن نصب و در ناحیه‌ی آن جوشکاری صورت می‌گیرد باید حرارت داده شود تا کاملاً خشک شود. در غیر این‌صورت جوشکاری به صورت مناسب انجام نخواهد شد. نکته‌ی مهم آن‌که جوشکاری در بارندگی یا در معرض باد شدید امکان پذیر نیست و از این‌رو باید پوشش‌هایی به شکل اتاقک در دسترس جوشکاران وجود داشته باشد تا بمحض بروز این رخدادها از آن بهره‌گیری شود.

از طریق الکترودها توازن دما بین لوله و اتصال باید حفظ شود تا دچار ایراداتی نظیر تنش و کشش پس از اتمام عملیات نباشیم. همچنین، خصوصاً در مورد خطوط لوله‌ی گاز، بمنظور افزایش ایمنی در صورت امکان بهتر است فشار سیال درون لوله کاهش پیدا کند. البته با توجه به این‌که مزیت اصلی هات تپانجام کل پروسه بدون خلل در فرایند جریان سیال می‌باشد، معمولاً کارفرمایان حاضر به انجام این کار نمی‌شوند اما بهرحال ترجیح بر این است که فشار حتی‌الامکان پایین باشد، خصوصاً در مورد سیالاتی که خود دمای بالایی دارند.

بدیهی است انتخاب جوشکاران تبحر در فرایند از امتیازات پیمانکاران هات تپ محسوب می‌شود، این امر بردقت و اعتبار کار هات تپ در دراز مدت صحه می‌گذارد. معمولاً عملیات هات تپ ظرف مدت زمان کوتاه به انجام می‌رسد و در صورت انجام موفقیت آمیز می‌توان گفت مجریان عملیات وظیفه‌ی اصلی خود را انجام داده‌اند. اما در صورت جوشکاری نامناسب ممکن است ایرادات تا مدتی خود را نشان ندهند اما پس از مرور زمان، مشکلات سر باز زده و در قالب نشتی یا هر ایراد دیگر خود را نشان می‌دهند. در این شرایط جوشکاری فرایند زیر سؤال برده می‌شود و طبیعتاً اصل فرایند به دلیل رخداد چنین ایراداتی به چالش کشیده می‌شوند. بنابراین جوشکاری از مراحلی در فرایند هات تپ محسوب می‌شود که در دراز مدت صحت و دقت خود را اثبات می‌کند و انتخاب جوشکاران متخصص و متبحر و باتجربه شرط لازم انجام عملیات است.

با وجود تمام این حساسیت‌ها و وسواس مهندسان و طراحان فرایند هات تپ در تدوین دستورالعمل‌ها و چک‌لیست‌ها، بر آن‌ها و کارفرمایان است که به این موارد بسنده نکرده و پس از اتمام مراحل اکیداً تست جوش و تست فشار را روی اسپلیت تی انجام دهند. بسته به نوع سیال و فشار آن می‌توان از روش مناسب تست جوش استفاده کرد و برای سنجش فشار نیز معمولاً از تست هیدرواستاتیک استفاده می‌شود.